روايات-انتخاب اسم فرزند

از امام صادق(علیه السلام) سؤال شد: آیا نامگذاری فرزندان به نام های ائمه سودی دارد؟ حضرت فرمود: آری، مگر دین چیزی جز محبت است؟

پیامبر رحمت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله): «نخستین چیزی که هر یک از شما به فرزندش پیشکش می کند نام نیکو است. بنابراین هر کدام از شما نامی نیکو بر فرزند خویش نهد» (وسائل الشیعه- جلد 15)؛

قال امیرالمومنین: حقّ الولد علی الوالد اَن یحسّن اسمه، و یحسّن اَدبه، و یعلّمه القرآن (نهج البلاغه، حکمت 391)؛

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود « نام نیکو بر خود نهید ، زیرا در قیامت به این نام ها خوانده می شوید فلانی پسر فلانی بر خیز به سوی نور خود برو و فلانی پسر فلانی برخیز که نوری نداری» [میزان الحکمه حدیث8908 ]؛

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمودند: «حتی بچه‌های سقط شده را هم نامگذاری کنید، چون در روز قیامت که مردم را به اسم می‌خوانند، بچه های سقط شده به پدرانشان اعتراض می‌کنند که چرا برای ما اسم نگذاشتید؟

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) خودشان، نام آخرین فرزند فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را قبل از تولّد، محسن گذاشت. [خسروى‏، موسى، احتجاجات، ج‏2، ص: 108، اسلامیه]

حضرت علی علیه السلام می فرماید:

سمّوا أولادکم قبل اَن یولدوا فان لم تدروا أذکر أم انثی فسمّوهم بالأسماء الّتی تکون للذّکر و الأنثی، فإن أسقطکم إذا لقوکم یوم القیامة و لم تسمّوهم یقول السّقط لأبیه: ألاّ سمّیتنی، و قد سمّی رسول الله صلی الله علیه و آله محسنا قبل أن یولد. (فروع کافی، ج 6 (باب الأسماء و الکنی)، ص 21)؛

فرزندان خود را قبل از اینکه به دنیا بیایند نامگذاری کنید، و اگر نمی دانید که مولود، پسر است یا دختر، او را به اسمی نامگذاری کنید که هم برای پسر مناسب است و هم برای دختر. اگر بچّه به صورت سقط از مادر جدا شود، روز قیامت به پدر خود می گوید: «چرا برای من نامی را انتخاب نکردی»، و پیامبر خدا صلی الله علیه و آله برای فرزندش نام محسن را قبل از تولّد، انتخاب کرد.

 اميرالمومنين از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت کرد:

ما مِن قوم یکون فیهم رجل صالح فَیَمُوت فَیُخلَف مَولُودٌ فَیُسمُّون بِاسمِهِ اِلاّ اَخلَفَهُمُ الله تَعالی بِالحُسن

 هیچ قومی نیست که در بین آنان مرد صالحی باشد و در گذرد و از خود فرزندی در میان آنها باقی بگذارد و نام مرد صالح را بر کودک بنهند جز آن که خداوند آنچه را که از دستشان رفته به نیکویی به آنها باز گرداند.

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

لا یُولَد لَنا وَلَدٌ اِلّا سَمَّیناهُ مُحَمَّداً،فَاِذا مَضی سَبعَةُ اَیامٍ فَاِن شِئنا غَیِّرنا وَاِلّا تَرَکنَا

هیچ نوزادی برای ما متولد نمیشود مگراین که نخست نام او را محمد می نامیم و پس از هفت روز، اگر خواستیم نامش را تغییر می دهیم وگرنه همان نام را براو می گذاریم (مستدرک الوسائل- جلد 15- ص 127)؛

قالَ الصّادِقُ عليه السلام: يُسَمَّى الصَّبِىُّ يَوْمَ السّابِـعِ وَ يُحْلَقُ رَأْسُهُ وَ يُتَصَدَّقُ بِزِنَةِ الشَّعْرِ فِضَّهً وَ يُعَقُّ عَنْهُ بِكَبْشفَحْلٍ.

امام صادق عليه السلام فرمود: كودك، روز هفتم تولّد نامگذارى مى شود و سرش را مى تراشند و به وزن مويش از نقره صدقه مى دهندگوسفند نرى از براى او عقيقه (قربانى) مى شود.

از عمر نقل شده که برادر ام سلمه همسر پیامبر صاحب پسری شد و نامش را «ولید» گذاشتند. چون این نام به گوش پیامبر رسید. فرمود:

سَمَّیتُمُوهُ باسم فَراعِنَتِکُم، غَیّروُا اِسمَهُ، فَسَهُّوهُ عَبدَالله

بر او نامی از فرعون های خود نهاده اید!نامش را تغییر دهید. پس او را عبدالله نامیدند. (کنز العمال- جلد 16- ص 592)؛

امیرالمومنیندرباره ی اینکه چرا اسم یکی از فرزندان شان را عثمان گذاشتند، فرمودند:

إنّما سمّيته بإسم أخي عثمان بن مظعون.

فرزندم را به نام برادرم عثمان بن مظعون ناميدم.

الاصفهاني، أبو الفرج علي بن الحسين (متوفاي356)، مقاتل الطالبيين، ج 1، ص 23؛؟

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمودند: «هر کس چهار پسر داشته باشد و نام یکی از آنها را به نام من، "محمّد"‌‌، نامگذاری نکند، به من جفا کرده است. اگر اسم فرزندتان را محمّد گذاشتید او را گرامی بدارید و به او احترام کنید».[ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 101، ص 131]؛

امام رضا علیه السلام می فرمایند:

الْبَیْتُ الَّذِی فِیهِ مُحَمَّدٌ یَصْبَحُ اَهْلُهُ بِخَیْرٍ وَ یُمْسُونَ بِخَیْر؛

خانه ای که در آن نام محمد باشد، اهل آن خانه بامداد و شامگاهشان توأم با خیر و برکت، خواهد بود(وسائل الشیعه-جلد 15)؛

امام باقر (علیه السلام) می‌فرمایند: «وقتی شیطان می شنود کسی را به اسم محمد یا علی صدا می زنند، مانند قلع ذوب می شود»؛

محدث نوری نقل می کند:

وَ فیِ الخجر اَنَّ رَجُلاً یُؤتی فی القیامةِ وَ اسمُه مُحَمَّدُ، فَیَقُولُ الله لَهُ،مَا استُحییتَ اَن عَصَیتَنی وَ اَنت سَمِیُّ حَبیبی،وَ اَنَا اَستَحیی اَن اُعَذِّبُکَ وَ اَنتَ سَمِیُّ حَبیبی

روایت شده که در روز قیامت مردی را می آورند و نامش محمد است.از طرف خدا به او خطاب می شود که از من شرم نکردی و مرا معصیت کردی در حالیکه همنام حبیب من- رسول الله- بودی و من امروز شرم دارم که تو را عذاب کنم در حالی که هم نام حبیب من هستی(مستدرک الوسائل- جلد 15)؛

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

اِذا کانَ یَومُ القیامَة نادی مُنادٍ:اَلا لِیَقُم کُلَّ. مَن اسمُهُ مُحَمَّدٌ،فَلیَدخُلِ الجَنَّةَ لِکَرامَةِ سَمِّیِه مُحَمَّدٍ

چو روز قیامت فرا رسید منادی ندا میدهد:هر که نامش محمد است به احترام همنامش محمد برخیزد و وارد بهشت شود.(وسائل الشیعه- جلد 15)؛

ابو امامه از پیامبر اکرم روایت می کند:

مَن وُلِدَ له مَولُودٌ ذَکَرٌ فَسَمّی مُحَمَّداً حُبَّاً وَ تَبَرّکُاً بِاِسمی،کانَ هُوَ وَ مَولُودُهُ فیِ الجَنَّةِ

هر که را پسری به دنیا آید و از سر مهر و محبت و برای تبرک جستن به نام من، او را محمد بنامد، خود و نوزادش هر دو در بهشت خواهند بود(کنز العمال جلد 16)؛

علی بن همام به سند خود از پیامبر (ص) چنین روایت می کند:

اِذا سَمَّیْتُمُ الْوَلَدَ مُحَمَّدا فَأکْرِمُوهُ وَ وَسِّعُوا لَهُ الْمَجالِسَ، وَ لا تُقَبِّحُوا لَهُ وَجْها،فَما مِن قَومٍ کانَت لَهُم مَشوِرَةً حَضَرَ مَعَهُم مَن اسمُهُ اَحمَد اَو مُحَمَّد فَاذخُلُوه فی مَشوِرَتِهم اِلاّخَیرٌ لَهُم،وَ ما مِن مائِدةٍ نِصُبَت وَ حَضَرَ عَلَیها مَن اسمُهُ اَحمَد اَو مُحَمَّدَ اِلاّ قُدِّسَ ذلِکَ البَیت فی کُلِّ یَومٍ مَرَّتَین

اگر نام فرزند خود را محمد گذاشتید،او را اکرام کرده و در مجالس برایش جا باز کنید. و کار او را زشت و ناپسند مشمرید. بی تردید اگر گروهی در حال مشاوره باشند و فردی به نام محمد یا احمد در میان شان باشد و او را در مشورت خود سهیم گردانند.سبب خیرآنان خواهد شد. هم چنین هیچ سفره ای نیست که شخصی به نام احمد یا محمد بر آن حاضر گردد مگر اینکه آن خانه روزانه دو بار تقدیس گردد.(مستدرک الوسائل- جلد 15)

عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قالَ: ما ضَرَّ اَحَدَكُمْ لَوْكانَ فِى بَيْتِهِ مُحَمـَّدٌ وَ مُحَمَّدانِ وَ ثـَلاثَةٌ.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هيـچ زيـانى نـدارد كه در خانه اى يك فـرزند يا دو فرزند حتى سه فرزند به نام «محمّد» باشد.

عبدالله

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ‌فرمود: «بهترین نام‌ها، نامی است که در آن نشان عبودیت خداوند باشد؛ مانند عبدالله»؛

ابن حمید با امام صادق درباره نام فرزندش مشورت کرد ،امام به او فرمود:

سَمِّهِ اسماً مِنَ العُبُودیّة فقال:اَیُّ الاَسماءِ هُوَ؟ قالَ: عَبدُالرَّحمن

یکی از نام های بندگی را بر او انتخاب کن. پرسید منظور شما کدام یک از نام ها است؟ امام فرمود: عبدالرحمن.

ابن عمر از پیامبر اکرم (ص) نقل می کند:

اَحَبُّ الاسَماءِ اِلیَ اللهِ عَبدُاللهِ وَ عَبدُ الرَّحمنِ

محبوب ترین نام ها نزد خداوند،عبدالله و عبد الرحمن است(کنزالعمال- جلد 16)؛

نام پیامبران

عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام، قَالَ: «أَصْدَقُ الْأَسْمَاءِ مَا سُمِّيَ بِالْعُبُودِيَّةِ وَ أَفْضَلُهَا أَسْمَاءُ الْأَنْبِيَاءِ» [فروع الكافي (ط - دارالحديث)، ج‏11، ص: 366]؛

حضرت امام محمدباقر(علیه السلام) می فرماید: «راست ترین نام ها، نامی است گویای عبودت و بندگی باشد، بهترین نام ها نام های پیامبران است»؛ [ترجمه ی میزان الحکمه، حدیث شماره 2586]؛

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرمایند:

اِذا کانَ اِسمُ بَعضَ اَهلِ البَیت اسمُ نبّی، لَم تزل البَرَکَةُ فیهم اگر نام بعضی از اهل خانه، نام پیامبری باشد هم چنان در بین آنان برکت خواهد بود (مستدرک الوسائل- جلد 15)؛

اصبغ بن بناته از علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علی و آله چنین روایت می کند: ما مَن اَهلِ بیت فیهِم اسمُ نَبیّ اِلّا بَعَث اللهُ عَزَّوَ جَلَّ اِلَیهم مَلِکاً یُقَدِّسُهُم بالغَداةِ وَ العَشِیّ

ساکنان هیچ خانه ای نیست که در بین آنان نام پیامبری باشد، مگر این که خداوند فرشته ای بر آنان گسیل دارد که در هر صبح و شام تقدیسشان کنند. (وسائل الشیعه- جلد 15)؛

نام ائمه

ربیع بن عبدالله گوید:

قیل لِاَبی عَبدالله:جُعِلتُ فِداکَ- اِنّا نُسَمّی بأَسمائِکُم وَ اَسماءِ آبائِکُم،فَیَنتَفِعُنا ذلِکَ؟ فَقالَ؟ ای وَاللهِ. وَ هَلِ الدّینُ اَلَّا الحُبّ وَ البُغض!" قالَ اللهُ: اِن کُنتُم تُحِبُّونَ الله فَاتبَّعِوُنی یُحِببکُم الله وَ یَغفِرلَکُم ذُنوبَکُم" (آیه 31 سوره آل عمران)

به امام صادق علیه السلام عرض شد:فدایت شوم ما فرزندان خود را به نام شما و پدران شما می نامیم.آیا این عمل به حال ما سودمند است؟ امام فرمود:آری به خدا قسم!مگر دین چیزی جز مهر ورزیدن و بغض و تنفر است؟! خداوند متعال می فرماید: اگر خدا را دوست می دارید از من پیروی کنید تا او نیز شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد، که او آمرزنده و مهربان است. (مستدرک الوسا ئل- جلد 15)؛

قالَ الْحُسَيْنُ عليه السلام: لَوْ وُلِـدَ لى مِـأَةٌ لاََحْبَبْتُ اَنْ لا اُسَمِّىَ اَحَدا مِنْهُمْ اِلاّ عَلِيّا.

امام حسين عليه السلامفرمود: اگر صـد فرزند براى من متولّد شود، دوست دارم نام هر يك از آنان را جز على نگذارم.

غیره

ابن قداح از امام صادق روایت می کند:

جاءَ رَجَلٌ اِلیَ النَّبی صلی الله علیه و آله فَقالَ وُلِدَ لی غُلامٌ فَماذا اُسَمِّیِه؟ قالَ: اَحَبُّ الاَسماءِ اِلَیَّ حَمزةَ

مردی به خدمت پیامبر رسید و عرض کرد: ای رسول خدا! صاحب پسر شده ام. نام او را چه بگذارم؟ پیامبر فرمود: محبوب ترین نام ها نزد من حمزه است. (وسائل الشیعه- جلد 15)؛

[به طور کلی با توجه به آن چه در بخش اول آمد، گذاشتن اسم افراد خوب -مثل عثمان به مظعون- روی فرزند، مورد تأیید واقع شده ظاهراً]؛

سلیمان جعفر می کوید:

سَمعتُ اَبَا الحسن علیه السلام یقول: لا یَدخُلَ الفَقرَ بَیتاً فیه اِسمُ مُحَمَّدٍ اَو اَحمَدَ، اَوعَلیٍّ اَوالحَسَنِ اَوالحُسَینِ لَو جَعفَرِ اَو طالِبٍ لَو عَبدِاللهِ لَو فاطِمَةَ مَنِ النِساء

از ابوالحسن شنیدم که فرمود:هیچ گاه فقر و بیچارگی به خانه ای که در آن نام محمد،احمد،علی،حسن،حسین،جعفر،طالب،عبدالله و فاطمه باشد،داخل نمی شود.(وسائل الشیعه،جلد 15،ص 129)؛

از خانم زينب طلاييان كه اين مطلب زيبا و مفيد رو در اختيارمون قرار دادند تشكر ميكنم